อุดมการณ์ทางการเมือง (Political Ideology)
อุดมการณ์ คือ ระบบค่านิยมหรือความเชื่อที่บุคคลใด ๆ ยอมรับเสมือนว่าเป็นข้อเท็จจริงหรือความจริง เช่น
-อุดมการณ์
ประชาธิปไตย
คนที่ยึดมั่นในอุดมการณ์นี้ต่างยอมรับว่าอำนาจอธิปไตยอันเป็นอำนาจสูงสุด
เป็นของปวงชน ไม่ใช่ของใครคนใดคนหนึ่ง
คนเราต่างมีสิทธิเสรีภาพมีเหตุมีผลด้วยกันทุกคน
มีความสามารถในการปกครองตนเองได้
-อุดมการณ์
ฟาสซิสต์
คนที่เชื่อมั่นในอุดมการณ์นี้ต่างยอมรับร่วมกันว่าผู้นำสูงสุดเป็นคนเดียว
เท่านั้นที่จะนำพาประเทศชาติไปสู่เป้าหมายความเป็นเอกภาพ
คนเราเกิดมาไม่เท่าเทียมกัน ผู้นำเป็นบุคคลพิเศษในหมู่ชนชั้นนำ
ไม่ใช่ใครก็เป็นผู้นำได้
ฯลฯ
อย่าง
ไรก็ตามไม่ได้หมายความว่าทุกความเชื่อจะจัดเป็นอุดมการณ์ เช่น
เชื่อว่าวิญญาณลูกชายที่เสียชีวิตไปมาสิงในร่างตัวเงินตัวทอง
เลยจับมันมาอาบน้ำอาบท่าเลี้ยงดู เหมือนเป็นคน
ความเชื่อแบบนี้ไม่ถือเป็นอุดมการณ์ ความเชื่อที่อาจจัดได้ว่าเป็นอุดมการณ์
ได้แก่ ความเชื่อที่มีลักษณะสำคัญดังต่อไปนี้
1. ความเชื่อนั้นต้องเป็นที่ยอมรับร่วมกันของคนในสังคม
2. เป็น
ความเชื่อที่สัมพันธ์กับเรื่องราวที่สำคัญของสังคม
ถ้าเป็นความเชื่อเกี่ยวกับเรื่องราวของรัฐ เช่น อำนาจรัฐ การใช้อำนาจรัฐ
รูปแบบการปกครอง ก็เป็นอุดมการณ์ทางการเมือง
ถ้าความเชื่อนั้นเกี่ยวข้องกับเรื่องราวทางเศรษฐกิจก็จัดเป็นอุดมการณ์ทาง
เศรษฐกิจ
3. เป็น
ความเชื่อที่คนในสังคมต่างยึดเป็นแนวทางการปฏิบัติในชีวิตอย่างสม่ำเสมอ
เช่น อุดมการณ์ประชาธิปไตยเชื่อว่าทุกคนมีเหตุผล
เพราะฉะนั้นวิถีชีวิตของคนในสังคมประชาธิปไตยจึงให้เสรีภาพในการแสดงออก
ยอมรับในเสียงข้างมาก
เหตุผลใดที่สามารถจูงใจให้คนส่วนใหญ่เห็นว่าเป็นเหตุผลที่ดีที่ถูกต้องจะได้
รับการสนับสนุนโดยเสียงข้างมาก เป็นมติที่ประชุมนำไปสู่การปฏิบัติต่อไป
4. เป็น
เครื่องมือสำคัญในการยึดเหนี่ยวกลุ่มคนให้เป็นอันหนึ่งอันเดียวกันได้ เช่น
ความรักใคร่ในหมู่ชาวค่ายอาสาพัฒนาชนบท
ที่ยึดมั่นในอุดมการณ์เดียวกันรู้สึกว่าพวกตนล้วนเป็นพี่เป็นน้องกัน
เวลาได้ยินเพลงของชาวค่ายแล้วน้ำตาพาลจะไหลคิดถึงบรรยากาศสมัยออกค่าย
สมัยอาจารย์เรียนอยู่ธรรมศาสตร์ช่วง พ.ศ. 2512 –
2515 เคยไปออกค่ายที่โรงเรียนบ้านเกิ้ง อำเภอบ้านไผ่ จังหวัดขอนแก่น
เพื่อปลูกฝังแนวคิดประชาธิปไตยแก่เยาวชน (ไม้อ่อนดัดง่าย)
เด็กรุ่นนั้นบางคนปัจจุบันเป็นนายอำเภออาวุโสไปแล้ว
อาจารย์เป็นหัวหน้าค่ายมา 4 ปี รู้ดีว่ายามทุกข์ก็ทุกข์ด้วยกัน
สุขก็สุขด้วยกัน ในการออกค่ายมีปัญหามาให้แก้มากมาย เช่น
อยู่ไปไม่กี่วันข้าวสารหมด
ลูกค่ายไม่มีข้าวกินต้องวิ่งหากันให้วุ่นวายแต่นั่นคือความสามัคคีของทุกคน
ที่ต้องฝ่าฟันแก้ปัญหาร่วมกัน
ถึงวันปิดค่ายทำกิจกรรมรอบกองไฟร้องเพลงประจำค่าย “เราอาสาและพัฒนา ใจเริงร่าและสามัคคี…” สมาชิกก็น้ำหูน้ำตาไหลกันไป อาจารย์ยังจำภาพวันนั้นได้ดี ผ่าน
ไปสามสิบปีประมาณ พ.ศ. 2545 หน้าตาแต่ละคนเปลี่ยนแปลงไปมาก
อาจารย์ได้รับเชิญไปบรรยายในโครงการร่วมมือกับสถาบันทหารชั้นสูง
ลูกศิษย์เป็นทหารนั่งกันหน้าสลอน
อาจารย์ก็สอนเรื่องอุดมการณ์ทางการเมืองเหมือนอย่างที่กำลังสอนให้นักศึกษา
ฟังอยู่ขณะนี้
พอพักเบรกมีนายทหารคนหนึ่งเดินเข้ามาหาแล้วตบป้าบเข้าไปที่ไหล่อาจารย์บอก “มึงจำกูได้มั้ย”
ปรากฏว่าเป็นพรรคพวกที่เคยออกค่ายที่บ้านเกิ้งด้วยกัน
พอรู้ว่าเป็นชาวค่ายร่วมกันมาก่อนทั้งอาจารย์และเพื่อนก็กอดกันกลม
เกิดความรู้สึกของความเป็นพวกเดียวกัน
เคยตกทุกข์ได้ยากกินข้าวหม้อเดียวกันมาก่อน เป็นคนร่วมอุดมการณ์เดียวกัน
หน้าที่ของอุดมการณ์
1.
เป็นเครื่องมือช่วยสร้างความชอบธรรมให้กับระบบการปกครองและสถาบันทางการ
เมืองในขณะนั้น เช่น
ประเทศไทยใช้อุดมการณ์ประชาธิปไตยเป็นอุดมการณ์ทางการเมือง
กระบวนการทางการเมืองภายในเป็นไปภายใต้อุดมการณ์ประชาธิปไตย
2.
ช่วยสร้างความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันและระดมสรรพกำลังของคนในชาติ เช่น
เมื่อเกิดวิกฤตรัฐบาลจะใช้อุดมการณ์ชาตินิยมปลุกจิตสำนึกประชาชนให้สามัคคี
เป็นหนึ่งเดียวกัน ร้องเพลงชาติวนกันทุกจังหวัดมาจบลงที่กรุงเทพฯ
เพลงปลุกใจถูกเปิดทุกวันเพื่อให้คนไทยสามัคคีกัน
3.
ช่วยปลุกเร้ามวลชนโดยเฉพาะในยามที่บ้านเมืองมีปัญหา เช่น ในยามสงคราม
ยามเกิดวิกฤตเศรษฐกิจ ประชาชนถูกปลุกเร้าให้รักชาติ ช่วยกันรัดเข็มขัด
4. ช่วยในการสื่อสารระหว่างกัน โดยใช้สื่อภาษาที่เข้าใจกันระหว่างผู้มีอุดมการณ์เดียวกัน
5.
ช่วยให้เราสามารถแสดงออกถึงความต้องการ
เป็นการช่วยปลดปล่อยแรงผลักดันจากภายในได้ เช่น
ถ้าเรามีความอัดอั้นตันใจในเรื่องใดเรื่องหนึ่งแต่ถ้ามีเพื่อนร่วมอุดมการณ์
ที่เข้าอกเข้าใจเรา จะช่วยให้เราระบายความอัดอั้นตันใจนั้นออกมาได้
เพื่อนจะรับฟังอย่างเข้าอกเข้าใจและสื่อสารต่อเนื่องกัน
แต่ถ้าไปคุยกับคนต่างอุดมการณ์จะคุยกันไม่รู้เรื่อง
6.
เป็นปัจจัยที่จะช่วยวิพากษ์วิจารณ์สังคมในตัวเอง
ช่วยให้เกิดความเชื่อใหม่ที่ทนต่อการวิพากษ์
อุดมการณ์ที่ตั้งอยู่บนพื้นฐานความเชื่อที่ไม่อาจตอบคำถามของสังคมได้ผู้คน
จะเสื่อมศรัทธา ไม่ยอมรับอุดมการณ์นั้น ๆ
อีกต่อไปแต่จะหันไปยอมรับอุดมการณ์หรือความเชื่อใหม่
7. ช่วยให้คนออกมาเคลื่อนไหวหรือกระทำการทางการเมืองในรูปแบบใด ๆ ก็ได้ เช่น คนกัมพูชาออกมาเผาสถานทูตไทย
อุดมการณ์ทางการเมืองกับเศรษฐกิจ
ในทุกสังคมจะมีอุดมการณ์ใหญ่ ๆ สองอุดมการณ์คืออุดมการณ์ทางเศรษฐกิจและอุดมการณ์ทางการเมือง
เขียน
กราฟสองแกนให้แกนนอนเป็นอุดมการณ์เศรษฐกิจ แกนตั้งเป็นอุดมการณ์ทางการเมือง
ประชาธิปไตย
A B
สังคมนิยม ทุนนิยม
C D
เผด็จการเบ็ดเสร็จ
ถ้า
คนในสังคมเชื่อว่าอำนาจอธิปไตยซึ่งเป็นอำนาจสูงสุดในทางการเมืองควรตกอยู่ใน
มือของคนส่วนใหญ่เรียกอุดมการณ์ทางการเมืองนี้ว่า ประชาธิปไตย
ในทางตรงข้ามถ้าอำนาจอธิปไตยตกอยู่ในมือคน ๆ เดียว
มีสิทธิใช้อำนาจอธิปไตยเพียงลำพังเรียกอุดมการณ์ทางการเมืองนี้ว่าเผด็จการ
เบ็ดเสร็จ (Totalitarianism) เช่น นาซี ฟาสซิสม์ (อำนาจสูงสุดอยู่ในมือผู้ปกครองเพียงคนเดียว)
แกน
นอนเป็นความคิดความเชื่อเรื่องการจัดการทางเศรษฐกิจ (อุดมการณ์ทางเศรษฐกิจ)
ถ้าเชื่อว่าอำนาจในการกำหนดวิถีชีวิตทางเศรษฐกิจของประชาชนอยู่ในมือของคน
บางคนบางกลุ่ม เรียกอุดมการณ์เศรษฐกิจนี้ว่าทุนนิยม
ในทางตรงข้ามถ้าเชื่อว่าอำนาจในการกำหนดวิถีชีวิตทางเศรษฐกิจของประชาชนอยู่
ในมือของสังคมโดยรวม เรียกอุดมการณ์เศรษฐกิจนี้ว่า สังคมนิยม
สังคมเป็นเจ้าของปัจจัยการผลิต
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น